Η καρμανιόλα τής Κορίνθου - Πατρών

Σύμφωνα με την τελευταία στατιστική της ΕΣΥΕ για το 2008, στο τμήμα της εθνικής οδού Αθηνών - Πατρών καταγράφονται τα περισσότερα και τα βαρύτερα τροχαία ατυχήματα.

Απαράδεκτες διαφημίσεις (λευκά βέλη) αποσπούν την προσοχή του οδηγού ακριβώς επάνω στη στροφή (γι' αυτό άλλωστε τοποθετήθηκαν εκεί!) Εάν υποθέσουμε με αρκετή βεβαιότητα ότι το τμήμα Αθηνών - Κορίνθου συμμετέχει με λίγα ατυχήματα (λόγω αποφασιστικών βελτιώσεων και πολλαπλών λωρίδων ανά κατεύθυνση), τότε στο τμήμα Κορίνθου - Πατρών συμβαίνουν ακόμα περισσότερα και βαρύτερα (αναλογικά) ατυχήματα, δηλαδή είναι το πιο επικίνδυνο κομμάτι εθνικής οδού στην Ελλάδα.

Οι αιτίες

Στην επικράτουσα αντίληψη, ακόμη και ειδικών επί του θέματος, κυριαρχεί η ευθύνη του δρόμου. Η άρση της προσωπικής ευθύνης με ταυτόχρονη μετάθεση ευθυνών είναι μια βολική τακτική, η οποία όμως έχει ένα μεγάλο μειονέκτημα: δεν αφήνει να αντιμετωπιστεί η πραγματική αιτία αποτελεσματικά.

Το τμήμα Κορίνθου - Πατρών (Κο-Πα) διαθέτει τους εξής παράγοντες επικινδυνότητας:

* Τμήματα με διπλή λωρίδα κυκλοφορίας ανά κατεύθυνση και με μεσαίο διάζωμα (μπάρα) εναλλάσσονται συχνά με τμήματα μονής λωρίδας κυκλοφορίας και χωρίς μεσαίο διάζωμα.

* Σε μεγάλα διαστήματα, λόγω συνεχών ανυψώσεων του οδοστρώματος (ανανέωση), η μπάρα βρίσκεται πολύ χαμηλά και δεν είναι σε θέση να συγκρατήσει προσκρούοντα αυτοκίνητα.

* Επικίνδυνα πάρκινγκ.

* Καθυστερημένη ειδοποίηση για το υψόμετρο γεφυρών.

Η συχνή εναλλαγή τμημάτων με μεσαίο και χωρίς μεσαίο διάζωμα απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή στο μεταβατικό τμήμα της οδού και μεταβολή του τρόπου οδήγησης (αμυντική οδήγηση, ιδιαίτερα προσεκτικά προσπεράσματα). Οι χώροι στάθμευσης (σχεδόν όλοι) αποτελούν συνέχεια της Λωρίδας Επείγουσας Ανάγκης (ΛΕΑ) και διέρχονται πολύ κοντά στα σταθμευμένα οχήματα και τους αποβιβασθέντες επιβάτες. Για παιδιά, ιδιαίτερα επικίνδυνος χώρος. Το υψόμετρο γεφυρών 50 μέτρα προηγουμένως και χωρίς δυνατότητα διαφυγής μπορεί να δημιουργήσει μεγάλους κινδύνους (αναστροφή φορτηγού σχεδόν αδύνατη έστω και χωρίς μεσαίο διάζωμα). Να ληφθεί δε υπόψη ότι το τμήμα Κο-Πα διαθέτει ορισμένες πολύ χαμηλές γέφυρες (4 μ.)

Παλαιά μπάρα, επικίνδυνης κατασκευής, η οποία γίνεται πιο επικίνδυνη σε αυτή την κατάσταση. Η πρόσθετη μπάρα δεν μπορεί (και αυτή κατεστραμμένη) να μειώσει τον κίνδυνο Από τους παράγοντες που αναφέρθηκαν, ο σημαντικά επικίνδυνος είναι η εναλλαγή τμημάτων με και χωρίς μεσαίο διάζωμα όπου ο οδηγός, εάν δεν προσέξει, μπορεί να βρεθεί στο αντίθετο ρεύμα κυκλοφορίας. Αυτό όμως το μειονέκτημα μπορεί και έχει αντιμετωπιστεί με μεσαία ελαστικά κολονάκια στο μεταβατικό τμήμα. Δυστυχώς, δεν υπάρχουν παντού όπου πρέπει και είναι απόλυτη προτεραιότητα να τοποθετηθούν.

Μεγάλες πινακίδες επισήμανσης ιδιαίτερα (;) επικίνδυνων τμημάτων τής οδού

Οι πινακίδες αυτές με φράσεις όπως «στα επόμενα 2 χιλιόμετρα συμβαίνουν ατυχήματα» ή «στα επόμενα 3 χιλιόμετρα μην προσπερνάτε» προειδοποιούν για «ιδιαίτερα επικίνδυνα τμήματα». Αυτές οι πινακίδες δεν προβλέπονται από τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (ΚΟΚ). Ομως τα τμήματα που επισημαίνονται ως ιδιαίτερα επικίνδυνα είναι τμήματα με πολύ καλό οδόστρωμα, με στροφές μεγάλης ακτίνας (που αντέχουν και ταχύτητα 120 χλμ.) ή μεγάλες ευθείες 2-3 χιλιομέτρων. Επίσης να ληφθεί υπόψη ότι υπάρχει ΛΕΑ στην οποία αποκλίνουν (παράτυπα βέβαια) οχήματα για να διευκολύνουν «βιαστικούς» να προσπεράσουν. Οι φωτογραφίες που παρατίθενται τεκμηριώνουν τα προλεχθέντα. Ο δρόμος, επομένως, δεν μπορεί να φταίει. Για τα ατυχήματα σ' αυτά τα τμήματα οι αιτίες μπορεί κυρίως να είναι:

* Επικίνδυνο προσπέρασμα (κακή ορατότητα, ανυπαρξία χώρου και είσοδος στο αντίθετο ρεύμα κυκλοφορίας, ακατάλληλη ταχύτητα, προσπέρασμα πίσω από άλλον που ήδη προσπερνά, προσπέρασμα σε στροφή). Το επικίνδυνο προσπέρασμα, ακόμη και βράδυ και με βροχή (!), είναι πολύ συχνό και δείχνει ή αντίληψη αθανασίας ή αυτοκτονικές τάσεις.

* Παραβίαση του ορίου ταχύτητας (πολύ συχνό), ιδιαίτερα επικίνδυνο σε βροχή (το φαινόμενο υδρολίσθησης, με ολοκληρωτική αδυναμία χειρισμού του οχήματος, είναι άγνωστο σε πολλούς οδηγούς).

* Λήψη αλκοολούχων ποτών, εάν δε συνδυαστεί με τις προηγούμενες δύο αιτίες πολλαπλασιάζεται καταστροφικά ο συντελεστής κινδύνου.

Συμπέρασμα: τα ατυχήματα οφείλονται σε ακατάλληλη οδηγική συμπεριφορά.

Οσο πιο γρήγορα συνειδητοποιηθεί και όσο πιο γρήγορα παύουμε να μεταθέτουμε ευθύνες τόσο πιο αποτελεσματικά θα μειωθούν τα ατυχήματα σε αυτόν τον «επικίνδυνο» δρόμο. Γιατί όμως ο δρόμος αυτός έχει πράγματι τα περισσότερα και πιο βαριά ατυχήματα; Τρεις αιτίες θα μπορούσα να αναφέρω:

* Διότι έχει επικρατήσει η αντίληψη περί αποκλειστικής ευθύνης του δρόμου «καρμανιόλα».

* Διότι ο δρόμος δεν μπορεί να αντιρροπήσει σε όλα τα τμήματά του σημαντικά λάθη των οδηγών και απαιτεί και κοινωνικά συνειδητοποιημένη οδήγηση (υποχωρητικότητα, διευκόλυνση του άλλου, συναίσθηση ότι τα ατυχήματα δεν συμβαίνουν μόνο στους άλλους).

Προειδοποίηση και εδώ σε στροφή με μεγάλη ακτίνα, δηλαδή στροφή η οποία αντέχει και μέχρι 120 χλμ. που επιτρέπονται. Και εδώ δεν φταίει ο δρόμος, αλλά η οδηγική (και όχι μόνο) συμπεριφορά * Διότι στα διάφορα τμήματα της οδού απαιτείται διαφορετική φιλοσοφία οδήγησης και η αλλαγή αυτή, ιδιαίτερα όσον αφορά το προσπέρασμα, δεν είναι εφικτή από όλους τους οδηγούς.

Προσφέρουν οι μεγάλες πινακίδες επισήμανσης επικίνδυνων τμημάτων της οδού;

Λόγω των συνεχών βελτιώσεων της οδού Κορίνθου - Πατρών, δεν γνωρίζω εάν οι πινακίδες βρίσκονται ακόμα στα κατάλληλα σημεία. Ανεξάρτητα από αυτό τρεις είναι οι επιφυλάξεις που θα μπορούσε να προβάλει κανείς:

* Οι πινακίδες δίνουν την εντύπωση ότι υπεύθυνος για τα ατυχήματα είναι ο δρόμος και όχι η οδηγική/κοινωνική συμπεριφορά.

* Περιορίζουν σε πολύ λίγα χιλιόμετρα τον κίνδυνο, με πιθανή συνέπεια οι οδηγοί να αισθάνονται ασφαλείς στα υπόλοιπα χιλιόμετρα, αίσθηση τελείως λανθασμένη.

* Η προτροπή για μη προσπέρασμα σε ορισμένα, λίγα χιλιόμετρα, μπορεί επίσης να οδηγήσει στο λανθασμένο συμπέρασμα ότι στα υπόλοιπα χιλιόμετρα επιτρέπεται η παραβίαση της διπλής διαχωριστικής γραμμής, διότι οι σχετικές πινακίδες έχουν τοποθετηθεί σε τμήματα με διπλή διαχωριστική γραμμή.

Εμείς θεωρούμε ότι η συσσώρευση ατυχημάτων σε ορισμένα σημεία είναι πλέον τυχαία και αφορά κυρίως τμήματα χωρίς μεσαίο διάζωμα, αν και μία προειδοποιητική πινακίδα βρίσκεται και σε ένα τμήμα με μεσαίο διάζωμα. Για να διαπιστώσει κανείς επικίνδυνα σημεία της οδού θα πρέπει να έχει χιλιομετρική στατιστική τουλάχιστον 3 ετών και να λάβει υπόψη του και τις ενδιάμεσες βελτιώσεις που έγιναν στην οδό. Η δυσάρεστη πραγματικότητα: ουδέποτε διαπίστωσα αλλαγή τρόπου οδήγησης στις περιοχές τέτοιων πινακίδων.

Θα προτιμούσα οι μεγάλες αυτές πινακίδες να αναγράφουν: «Ο δρόμος γίνεται επικίνδυνος από την κακή οδηγική συμπεριφορά των οδηγών».

* Τ. αναπλ. καθηγ. Ιατρικής. Υπεύθυνος του Τομέα Πρόληψης Ατυχημάτων του ΕΚΑΒ 1987-2003

enet.gr